Ανδρέας

I

Όνομα ιστορικών προσώπων.

1. Προπάππους του Κλεισθένη από τη Σικυώνα.

2. Τύραννος της Σικυώνας.

3. Αθηναίος άρχοντας.

4. Γιος του ανδριαντοποιού Λύσιππου, ανδριαντοποιός και o ίδιος.

5. Μουσικός από την Κόρινθο.

6. Ιστορικός από την Πάνορμο της Σικελίας (3ος αι. π.Χ.).

7. Αλεξανδρινός γιατρός του Πτολεμαίου Δ’ του Φιλοπάτορα, φαρμακολόγος (3ος αι. π.Χ.).

8. Στρατιωτικός διοικητής στην Αίγυπτο, επί Πτολεμαίου Φιλάδελφου.

9. Γιατρός που συκοφάντησε τον Ιπποκράτη ως εμπρηστή του γραμματοδιδασκαλείου Κνίδου.

II

Όνομα αγίων της Ανατ. Ορθόδοξης Εκκλησίας.

1. Μαθητής του αγίου Ευθυμίου από τη Μυτιλήνη. Η μνήμη του τιμάται στις 21 Φεβρουαρίου.

2. Μοναχός από τη Λυδία. Η μνήμη του τιμάται στις 20 Σεπτεμβρίου.

3. O «πυρί τελειωθείς». Η μνήμη του τιμάται στις 9 Ιουλίου. Τιμάται και από τη Δυτ. Εκκλησία.

4. Μάρτυς. Δεν υπάρχουν άλλα στοιχεία γι’ αυτόν. Η μνήμη του τιμάται στις 16 Μαΐου.

5. Μάρτυς. Δεν υπάρχουν περισσότερα στοιχεία. Η μνήμη του τιμάται στις 2 Δεκεμβρίου.

6. Ο «εν Κρίσει». Μοναχός, o οποίος καταγόταν από την Κρήτη. Έλεγξε δημόσια και δριμύτατα τον εικονομάχο αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Ε’. Συνελήφθη και θανατώθηκε με άγριο τρόπο (766 ή 767). Η μνήμη του τιμάται στις 17 Οκτωβρίου.

7. Ο «διά Χριστόν Σαλός». Σλάβος, ο οποίος πιθανώς καταγόταν από τη Σκυθία. Αρχικά ήταν δούλος και μετά νοτάριος κάποιου Θεογνώστου στην Κωνσταντινούπολη. Αποσύρθηκε όμως από την υπηρεσία του και προσποιούταν τον ηλίθιο. Έτσι έλεγχε τους ισχυρούς και γι’ αυτό ονομάστηκε Σαλός. Η μνήμη του τιμάται στις 28 Μαΐου.

8. Μαρτύρησε με τον επίσκοπο Υπάτιο κατά την περίοδο της εικονομαχίας. Η μνήμη τους τιμάται στις 20 Σεπτεμβρίου.

9. Ασκητής. Μαρτύρησε στην περίοδο της εικονομαχίας. Η μνήμη του τιμάται στις 28 Νοεμβρίου.

10. Καταγόταν από τη Χίο. Όταν ήταν 25 ετών, φυλακίστηκε επειδή αλλαξοπίστησε και ξαναγύρισε στη χριστιανική θρησκεία. Το 1465 αποκεφαλίστηκε γιατί δεν υπέκυψε στις απειλές και τις εντολές των μουσουλμάνων. Η μνήμη του τιμάται στις 29 Μαΐου.

III

Όνομα δύο αρχιεπισκόπων.

1. Αρχιεπίσκοπος Κρήτης (Δαμασκός, Συρία 660 – Ερεσός, Mυτιλήνη 730). Θεωρείται επίσης από τους μεγαλύτερους ποιητές του Βυζαντίου. Γνωστός και ως Ιεροσολυμίτης. Κατά την παράδοση, ο Α. ήταν άλαλος έως την ηλικία των οκτώ ετών. Σπούδασε στα Ιεροσόλυμα και κατόπιν μπήκε στην υπηρεσία του εκεί πατριαρχείου. Το 685 ταξίδεψε με επίσημη αποστολή στην Κωνσταντινούπολη, από την οποία όμως δεν επέστρεψε στην πατρίδα του. Έμεινε εκεί ως υπάλληλος του Οικουμενικού Πατριαρχείου (είχε το οφίκιο του ορφανοτρόφου) για περισσότερα από είκοσι χρόνια. Το 711 χειροτονήθηκε αρχιεπίσκοπος Κρήτης. Εγκαταστάθηκε στη Μεγαλόνησο, όπου φαίνεται ότι εκφώνησε τους περισσότερους από τους λόγους του που έχουν σωθεί έως σήμερα και συνέθεσε τους πολυάριθμους ύμνους του. Πέθανε στην Ερεσό της Μυτιλήνης επιστρέφοντας στην Κρήτη από κάποιο ταξίδι του στην Κωνσταντινούπολη. Το πεζογραφικό και ποιητικό έργο του Α. είναιεπιβλητικό και σε όγκο και σε ποιότητα. Σώζονται πάνω από 50 πανηγυρικοί λόγοι του σε διάφορες γιορτές και πολυάριθμα ποιήματά του, που σχεδόν όλα μπήκαν σε λειτουργική χρήση. Ειδικότερα, o Α. θεωρείται εισηγητής της μορφής εκείνης της υμνογραφίας που είναι γνωστή ως κανών. Από τους πολλούς κανόνες που συνέθεσε, πασίγνωστος είναι ο λεγόμενος Μέγας Κανών, που ψάλλεται την Τετάρτη της πέμπτης εβδομάδας της μεγάλης Σαρακοστής.

2. Αρχιεπίσκοπος Καισαρείας. Έζησε μεταξύ 5ου και 9ου αι., και κατά την πιθανότερη εκδοχή τον 6ο αι. Ο Α. είναι γνωστός από το σημαντικό έργο του Ερμηνεία εις την αποκάλυψιν Ιωάννου του Θεολόγου,που ήταν και η πρώτη μετάφραση της Αποκάλυψης στα ελληνικά. Το έργο αυτό γράφτηκε μετά από επίμονες προσπάθειες των συγχρόνων του να τον πείσουν, καθώς τον εκτιμούσαν για τη μεγάλη του γνώση σε ό,τι αφορά τις Γραφές. Χωρίζεται σε 24 λόγους και 72 κεφάλαια και περιέχει επίσης παρατηρήσεις για τη γνησιότητα και την αυθεντικότητα ορισμένων βιβλίων της Αγίας Γραφής.

IV

Όνομα μητροπολιτών της Εκκλησίας της Ελλάδος και του Οικομενικού Πατριαρχείου.

1. Α. Νανάκης (Ηράκλειο Κρήτης 1957 –). Μητροπολίτης Αρκαλοχωρίου, Καστελλίου και Βιάννου, υπέρτιμος και έξαρχος Πεδιάδος. Σπούδασε στην Παιδαγωγική Ακαδημία Ηρακλείου και, στη συνέχεια, στη φιλοσοφική (τμήμα ιστορίας) και στη θεολογική σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, της οποίας αναγορεύτηκε διδάκτορας. Στην ίδια σχολή διδάσκει και ως αναπληρωτής καθηγητής στην έδρα της εκκλησιαστικής ιστορίας. Διετέλεσε επίσης πρώτος σχολάρχης της Ανωτέρας Εκκλησιαστικής Σχολής Κρήτης κατά το χρονικό διάστημα 1992-94. Εκάρη μοναχός στην ιερά μονή Αγκαράθου και στη συνέχεια χειροτονήθηκε διάκονος και πρεσβύτερος. Εκπροσώπησε τον οικουμενικό θρόνο σε διάφορα διεθνή συνέδρια και επιτροπές. Το 2001 εξελέγη μητροπολίτης Αρκαλοχωρίου, Καστελλίου και Βιάννου από την Επαρχιακή Σύνοδο της Κρήτης. Έγραψε μονογραφίες και μελέτες, σχετικές με την εκκλησιαστική ιστορία του οικουμενικού πατριαρχείου, της εκκλησίας της Κρήτης και της νεότερης Ελλάδας.

2.Α.Τρεμπέλας (Πάτρα 1939 –). Μητροπολίτης Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανής και Κονίτσης, υπέρτιμος και έξαρχος Βορείου Ηπείρου. Σπούδασε στη θεολογική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1968 χειροτονήθηκε διάκονος και το 1969 πρεσβύτερος. Υπηρέτησε αρχικά ως λαϊκός ιεροκήρυκας (1967-68) και στη συνέχεια ως διάκονος (1968-69), τακτικός ιεροκήρυκας στη μητρόπολη Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανής και Κονίτσης, από το 1969 έως το 1995, οπότε και εξελέγη μητροπολίτης στην ίδια περιφέρεια. Έχει αναπτύξει σημαντικό πνευματικό, κοινωνικό και φιλανθρωπικό έργο, θεωρείται δε άξιος συνεχιστής του προκατόχου του Σεβαστιανού. Μεταξύ άλλων, στην περιοχή του λειτουργούν οικοτροφεία αρρένων (Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός) και θηλέων (Η Αγία Μακρίνα) στην Κόνιτσα, γηροκομείο, τρεις εκκλησιαστικές κατασκηνώσεις, δύο πνευματικά κέντρα, ραδιοφωνικός σταθμός (Δρυϊνούπολη) κ.ά.

V

(Αθήνα 20 Ιανουαρίου 1882 – Μόντε Κάρλο 3 Δεκεμβρίου 1944).Πρίγκιπας της Ελλάδας. Γιος του βασιλιά Γεωργίου Α’ και της βασίλισσας Όλγας και σύζυγος της πριγκίπισσας Αλίκης του Βάτεμπεργκ. Σπούδασε στη Σχολή Ευελπίδων, κατατάχτηκε στο σώμα του ιππικού και πήρε μέρος ως υποστράτηγος στους δύο Βαλκανικούς πολέμους και στη Μικρασιατική εκστρατεία. Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή κατηγορήθηκε από το έκτακτο στρατοδικείο για απείθεια στις διαταγές του αρχιστράτηγου κατά την υποχώρηση των ελληνικών στρατευμάτων από τον Σαγγάριο και τιμωρήθηκε με έκπτωση και εξορία.

VI

(αρχές 12ου αι. – 1174).Ρώσος μέγας ηγεμόνας του Βλαντιμίρ. Ήταν γιος του ηγεμόνα της Σουσδαλίας Γεωργίου Βλαντιμίροβιτς Δολγορούκι και Πολωνίδας πριγκίπισσας. Διακρίθηκε στους εμφύλιους πόλεμους που συντάραζαν την εποχή εκείνη τη Ρωσία. Μετά τον θάνατο του πατέρα του έγινε ηγεμόνας της Σουσδαλίας (Βλαντιμίρ) και του Ροστόβ. Νίκησε τους Βουλγάρους και τους Σουηδούς και κατέλαβε αργότερα το Κίεβο. H ηγεμονία του επεκτάθηκε στο Γιαροσλάβ, το Βλαντιμίρ και τη Μόσχα. Κυριαρχούσε επίσης, αν και όχι ολοκληρωτικά, στις περιοχές Νόβγκοροντ, Τούλα και Κελούγα. Διοικούσε όλες τις ηγεμονίες, εκτός από τη Γαλικία και το Τσέρνιγοβ. H δύναμη και η δόξα του ήταν μεγάλες. Κατέβαλε αρκετές προσπάθειες για την ειρήνευση στη Ρωσία και έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για τον εκχριστιανισμό των Βουλγάρων και των Ιουδαίων. Για τον λόγο αυτό, καθώς και για τον ζήλο του για τους ναούς και την ευλάβειά του, ονομάστηκε δεύτερος Σολομών. Στη συνέχεια, όμως, τα γεγονότα εξελίχτηκαν διαφορετικά. Ο στρατός του, με επικεφαλής τον γιο του Μστισλάβ, ηττήθηκε από τους επαναστατημένους κατοίκους του Νόβγκοροντ και αργότερα από τους Βουλγάρους. Την ίδια τύχη είχε και o τελευταίος του γιος Γεώργιος εναντίον των γιων του Ροστισλάβου. Τελικά ο Α. δολοφονήθηκε στο ανάκτορό του Μπογολιούμποφ μετά από συνωμοσία που οργάνωσε ο αδελφός της γυναίκας του Ιωακείμ Κούτσκα (27 Ιουνίου 1174).

VII

Όνομα βασιλιάδων της Ουγγαρίας.

1. Α. Α’. Βασιλιάς της Ουγγαρίας (1047-60). Μέλος της δυναστείας των Αρπάντ. Αναγκάστηκε να αυτοεξοριστεί έως το 1047, αλλά το έτος εκείνο οι Ούγγροι, αφού εκθρόνισαν τον Πέτρο, τον ανακήρυξαν βασιλιά. Το 1060 ηττήθηκε σε μάχη από τον διεκδικητή του θρόνου αδελφό του Μπέλα και πέθανε την ίδια χρονιά κατά τη φυγή του στη Γερμανία.

2. Α. B’ ο Ιεροσολυμίτης. Βασιλιάς της Ουγγαρίας (1205-35). Γιος του Μπέλα Γ’ και αδελφός του βασιλιά Εμερίχου, προς τον οποίο είχε επανειλημμένες δυναστικές συγκρούσεις. Μετά τον θάνατο του αδελφού του, ανέλαβε την κηδεμονία του γιου του Λαδίσλαου Γ’ ύστερα από τον θάνατο του οποίου ανέβηκε στον θρόνο. Το 1213, η γυναίκα του, Γερτρούδη ντε Μέρα, δολοφονήθηκε από τους Ούγγρους ευγενείς,που την κατηγόρησαν ότι ευνοούσε τους ξένους. Το 1217 ανέλαβε σταυροφορία στους Αγίους Τόπους. Το 1222 παραχώρησε στους ευγενείς χρυσόβουλο με το οποίο τους αναγνώριζε διάφορα προνόμια.

3. Α. Γ’. Βασιλιάς της Ουγγαρίας (1290-1301). Ο τελευταίος του οίκου των Αρπάντ, γιος του Στεφάνου της Ουγγαρίαςκαι εγγονός του Α. B’. Πολέμησε εναντίον του Αλβέρτου των Αψβούργων και του Καρόλου Μαρτέλου της Ανδηγαυίας. Το 1296 παντρεύτηκε την Αγνή, κόρη του αντιπάλου του Αλβέρτου.

VIII

(Αστρον.). Αστεροειδής. Το φαινόμενο μέγεθός του στη μέση αντίθεσή του είναι ίσο προς 14,0, ενώ αν βρισκόταν σε απόσταση μιας αστρονομικής μονάδας από τον Ήλιο και από τη Γη θα είχε φαινόμενο μέγεθος 11,3. Ο αστεροειδής αυτός ολοκληρώνει την περιφορά του γύρω από τον Ήλιο σε 1.373,1 ημέρες.